Prošlo je 30 godina od objavljivanja prvog izdanja Hazarskog rečnika – romana u 100.000 reči Milorada Pavića (1929 – 2009). Od te 1984. godine do sada roman je imao milionske tiraže u eks-Jugoslaviji i Srbiji, a preveden je na 36 jezika u 103 zasebna klasična, digitalna i audio izdanja. Roman koji u obliku rečničkih odrednica govori o tri religije – hrišćanstvu, judaizmu i islamu, o iščezlom Hazarskom carstvu, o srednjevekovlju, baroku i modernom dobu, o snovima i Lovcima na snove, proglašen je od svetske književne kritike „prvim romanom XXI veka“ i spada u neliniearnu književnost.
Širom sveta od Njujorka do Moskve igraju se pozorišne predstave po ovom romanu, prave se performansi, izložbe inspirisane knjigom, osnivaju klubovi ljubitelja Pavićevog dela, roman se proučava na književnim katedrama u svetu, pišu se master i doktorske teze, crtaju stripovi, osnivaju fejsbuk stranice od strane čitalaca.
Milorad Pavić je bio kandidat za Nobelovu nagradu za književnost. Biblioteka Univerziteta u Novom Sadu (Srbija) gde je bio dekan nosi Pavićevo ime, dok se njegov spomenik nalazi u centru Beograda (Tašmajdan) i Moskve (Zdanje Inostrane literature).
Rukopis Hazarskog rečnika nalazi se u njegovom Legatu u Beogradu, a faksimil rukopisa u Muzeju književnosti u Bakuu (Azerbejdžan).
Mediji:
Štampa
http://www.novosti.rs/vesti/kultura.71.html:500399-Tri-decenije-Hazarskog-recnika
http://www.dnevnik.rs/kultura/citalac-vodi-knjizevnost-u-buducnost-ne-pisac
Intervju Jasmine Mihajlović
http://nedeljnik.co.rs/sr/2014/04/17/tema-broja/tajni-ivot-milorada-pavia
TV – Pavićev spomenik u Moskvi
https://www.youtube.com/all_comments?v=aCri7fMZZEM
Prilog o 30 godina od prvog izdanja ''Hazarskog rečnika'' - Dnevnik 2 RTS, 6. 07. 2014.
http://www.rts.rs/page/stories/ci/story/8/Kultura/1641905/Tri+decenije+"Hazarskog+rečnika"+.html
Foto
Pavićev spomenik u Moskvi
Rukopis Hazarskog rečnika (Legat Milorada Pavića u Beogradu)
Faksimil rukopisa Hazarskog rečnika (Baku, Azerbejdžan)
